فرهاد عزیزی - براساس تعریف کنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان و مرکز میراث جهانی به عنوان یکی از سه رکن آن، میراث فرهنگی شامل، آثار، مجموعه ها و محوطه های تاریخی- فرهنگی و میراث طبیعی ، همچون مجموعه ها و محوطه های طبیعی، ترکیبات زمین شناسی و جغرافیایی ویژه ای هستند که ارزش جهانی منحصر به فرد دارند. برای تعیین این ارزش های جهانی در حال حاضر، مجموعه ای از معیار های 10 گانه وجود دارد که آثار بر اساس آن مورد ارزشیابی قرار می گیرند. مهم ترین امتیاز پذیرش کنوانسیون میراث جهانی قرار گرفتن آثار در مجموعه ای است که در آن  به اهمیت و ارزش آثار شاخص تمامی ملل واقف بوده و در زمینه حفاظت و مراقبت از میراث فرهنگی جهان متعهد هستند. براین پایه محوطه‌هایی که در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده‌اند از برنامه‌ها و اقدامات حفاظتی و شیوه‌های نظارتی مناسبی بهره مند خواهند شد که شامل آموزش‌های فنی لازم به تیم‌های بومی مدیریت محوطه است. 

ثبت محوطه‌های تاریخی در فهرست میراث جهانی مزایای بسیار دیگری را نیز برای آثار و جامعه محلی آن دربر دارد. این مزایا  را به طور کلی می توان در قالب ارتقا و بهبود 8 گروه \"مشارکت علمی و عملی\"، \"سرمایه های اجتماعی\"، \"افتخار ملی\"، \"کمک های مالی و وام های مشخصه\"، \"حفاظت از آثار\"، \"آموزش\"، \"باززنده سازی و اصلاح شرایط موجود\" و \"گردشگری\" دسته بندی کرد. در این راستا آگاهی‌رسانی و اطلاع‌رسانی به جامعه جهانی موجب افزایش فعالیت گردشگری، جذب منابع مالی و رونق اقتصاد محلی و عامه مردم می شود. به علاوه، از کمک‌های بین‌المللی که برای کشورهای عضو کنوانسیون در پی دارد می توان به جذب همکاری های علمی از سایر کشورهای عضو کنوانسیون در زمینه هایی با تجارب مشابه، بهره گیری از همفکری فنی کمیته و هیئت های مشاور آن، اعزام کارشناسان متخصص به محوطه، در اختیار گذاردن تجهیزات غیرقابل تهیه برای کشورهای متقاضی، اعطای وام‌های دراز مدت با ‌بهره کم و اختصاص کمک‌های بلاعوض در موارد خاص از محل صندوق بین المللی میراث جهانی که از جمع آوری حق مشارکت کشورهای عضو و کمک های داوطلبانه تأمین می شود، اشاره کرد. این فرآیند همچنین سبب توجه ویژه مردم و رسانه های محلی و ملی شده که نتایج ویژه ای را به خصوص در زمینه پایش و کنترل تخصصی و عمومی توسط کارشناسان فن و مردم محلی دربر خواهد داشت. 

چنانچه می دانیم کشورهای عضو باید برای نامزدی ثبت آثار در فهرست میراث جهانی، اسامی آثار واجد ارزش تاریخی یا فرهنگی و طبیعی را در قالب فهرست موقت تهیه و اثری را از این فهرست انتخاب و برای تهیه پرونده معرفی کنند. پس از تهیه پرونده اثر نامزد شده و ارجاع به کمیته میراث جهانی، این کمیته از نظرات دو هیئت مشاور خود(ICOMOS)  در زمینه میراث فرهنگی و (IUCN)  در زمینه میراث طبیعی بهره می گیرد. این دو سازمان پیشنهاد خود را به کمیته میراث جهانی که یک‌بار در سال تشکیل جلسه می‌دهد ارائه می دهند تا درباره ثبت یا عدم ثبت آثار در فهرست میراث جهانی تصمیم‌گیری شود.

در کشور ما دو مرجع ملی برای کنوانسیون وجود دارد. سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور درباره آثار میراث فرهنگی و کالبدی و سازمان حفاظت محیط‌زیست در خصوص میراث طبیعی به عنوان این دو مرجع شناخته شده اند. کلیه آثار واجد ارزش فرهنگی- تاریخی، در ابتدا  برای کسب اطلاعات لازم در زمینه شناخت ارزش اثر، ایجاد علاقه و مشارکت مردم در حفاظت از آن و کنترل تغییرات و ساخت‌وسازها در اطراف آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت می‌رسد که درعین‌حال مسئولیت‌هایی، علاوه بر تعهدات لازم، برای سازمان‌های ذیربط ایجاد می‌کند.

افزایش چشمگیر تعداد آثار ایران در فهرست میراث جهانی نشان دهنده عمق فرهنگ، تاریخ و تمدن این کشور است، از نوزده اثری که هم اکنون در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده اند، هر یک دارای معیارهایی ویژه هستند که این ویژگی-های بی مانند و استثنایی قابل مقایسه با یکدیگر نبوده و نشان از تنوع و گوناگونی آن ها دارد. بدیهی است که این میراث فرهنگی و جهانی یک منبع غیرقابل‌برگشت و تجدید ناپذیر و درعین‌حال آسیب‌پذیر هستند که هدف از حفاظت آن‌ها، صیانت از ارزش‌هایی است که به‌واسطه آن در فهرست میراث جهانی قرارگرفته‌اند. لذا برنامه‌ریزی حفاظت از آن‌ها به‌ویژه زمانی که در مناطق روستایی و شهرهای بزرگ‌ واقع شده باشند، خود، جزئی جدایی ناپذیر از برنامه‌های توسعه منطقه‌ای و ملی به شمار  می‌رود و لازم است با دیدگاه‌های اجتماعی، اقتصادی و گردشگری همخوان بوده و موردتوجه مدیریت واحد شهری، منطقه‌ای و حتی ملی قرار گیرد.

ثبت محوطه تاریخی شوش و منظر فرهنگی میمند در فهرست میراث جهانی فرصتی بی نظیر جهت مشارکت، همدلی و همراهی مردم بومی منطقه در راستای حفاظت و صیانت از آثار تاریخی، توسعه پایدار و همچنین بستر و جایگاهی برای معرفی ارزش های فرهنگی- اجتماعی کشور ایران اسلامی در سطح بین المللی است. دفتر امورپایگاههای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ضمن تشکر از کلیه مسئولین محترم محلی، استانی و ملی که شرایط را جهت تحقق این مهم فراهم کردند و مطرح شدن مجدد کشورمان در سطح بین المللی را به مردم عزیز به ویژه مردمان غیور و خونگرم خوزستان و مردمان عزیز و هنرپرور کرمان تبریک گفته و آمادگی کامل خود را جهت حفاظت و معرفی شایسته تر این آثار اعلام می دارد.

مدیرکل دفتر امور پایگاههای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

انتهای پیام/